Şenay Tanrıvermiş
senayt@windowslive.com

 

Tolstoy’un dünya edebiyatına armağanı Anna Karenina fonda 19. yüzyıl Rusya’sının toprak reformu, köleliğin kaldırılması, aristokrat ve köylü halkın yaşam farklılıkları, çelişkileri, toplumsal değerler ve bu değerlerin bireyler üzerindeki etkisi, baskısını müthiş bir yasak aşk hikayesiyle anlatır. Herkesçe bilinen bir romanın sinemaya bir kez daha uyarlanması her defasında ayrı bir heyecan ve merakuyandırır. Joe Wright‘ın adaptasyonuyla Anna rolünü Keira Knightley, Anna‘nın kocası Alexei Karenin‘i Jude Law, Anna‘nın yasak aşkı Vronski‘yi ise Aaron Johnson oynuyor. Romanın zengin ve çok katmanlı iç monologları ve yan karakterlerin yaşam felsefelerinin hepsini birden sinemaya aktarmak elbette imkansız olduğu için yönetmen yasak aşkı mercek altına alıyor.

Romanın paralel hikayesinin güçlü kahramanları Levin ve Kitti mantıklı olanı tercih ederek evleniyor, çocuk sahibi oluyor ve gerçek mutluluğu yakalıyorlar. Gerçi Levin ve Kitti adeta tek boyutlu karakterler gibi sunuluyorlar ama hikayenin işleyişine büyük katkı da bulunuyorlar yine de. Anna ve Vronski ise aşkı tercih ediyorlar, hem kendilerini hem deailelerini lekeliyor, felakete sürüklüyorlar.

Her ikisini de çıkmaza sokan büyük toplumsal baskı ve dışlama özellikle Anna için çok daha dayanılmaz ve yaşanılmaz bir dayatmayla karakterin dramatik sonunu hazırlıyor. Anna Karenina aslında kocasını aldatmıyor çünkü açıkça hatta gururla aşkına sahip çıkıyor ve dahası gururla ilan ediyor. Büyük aşkının akıl dışı coşkusuna kapılıyor, kayboluyor ve kendi kontrolünü sağlayamaz hale geliyor. Bütün gücüyle Vronski’ye sahip olmak isterken yasak aşklarının meyvesi kızlarını bile garip bir bilinçaltıyla sahiplen/e/miyor. Aslında çok sevdiği oğluna da kendini layık görmüyor artık.

Bilinçaltı kodları, çevre baskısı ve yasak aşkı arasında sıkışıyor. Birkaç cılız sesin dışında kendisini anlayan, sahip çıkan ve durumunu hafifleten bir dayanağı da olmuyor. Aslında Vronski’de Anna’yı seviyor ancak aynı şiddette bir sevgi ve coşkuyla aşklarına sarılmıyor. Anna aşklarının içinde üşümeye, yalnızlaşmaya, tükenmeye ve hızla finale sürükleniyor böylece. Toplumsal kuralları çiğneyen kadın karakterler birçok başka yapıtta yine aynı sona mahkum edilmiştir ne yazık ki! Böylece katharsis sağlanır, aldatan kadın ölerek hem cezalandırılmış hem de bir ölçüde aklanmış olur.

Ancak günümüz adaptasyonlarında metnin içeriğine sızılacağı ve bazı değişiklikler yapacağı umudu yine gerçekleşmemiştir. Kısacası Joe Wright metne sonuna kadar sadık kalmış, birebir ve derinlemesine aşıkların ve bu aşkın en yakın tanığı kocası Alexei Karenin kıskançlık krizlerini, bunalımlarını, vicdanını, sevgilerini ve aşklarını merkeze koymuştur. Sonuçta daha önce de başarılı adaptasyonlar yapan yönetmen yine farklı, zengin ve metne uygun atmosfer ve görsel dil kurarak çok keyifli bir seyir sunuyor.

Sahne geçişleri ve özellikle tek bir ana mekandan kurduğu bağlantılı uzamlar  hikayeye düşsel ve sezgisel bir tatmin sağlıyor. Tren sahneleriyle yapılan geçişler yaratıcılık  iddiasında değil zaten ancak doğru zamanlama ve hızla, soyut ve somutun ilişkilendirmesi eğlenceli bir düzey yakalıyor. Sık sık tiyatro sahnesini andıran odak mekan ve uzama yapılan her dönüş düşünceyi ve ana duyguyu yükseltiyor, vurguluyor.

Joe Wright sinemaya gelen izleyiciyi zaten bildiği bir hikayeyi izlerken sıkmamak içinteatral bir dille, müzikle, ışıkla ve abartılı bir oyunculukla doyurmak istemiş ve başarmıştır. Keira Knightley’in büyüleyici kostümler eşliğindeki masalsı sunumu ve doyum olmaz dans sahneleri gerçekten estetik tatmini fazlasıyla sağlıyor. Ayrıca teatral mekan ve oyunculuk sayesinde seyirci hiç yorulmadan kendisine kolaylıkla sunulanın hazzına varıyor. Sonuçta teknik açıdan birkaç Oscar birden alacağına şimdiden kesin gözüyle bakılıyor.

.

Şenay Tanrıvermiş